Project 144:

Pulsresponsies en hun toepassingen


Datum bijeenkomst 144
dinsdag 27 november 2001

Locatie
Lab. Technische Natuurkunde
Lorentzweg 1
2628 CJ Delft

Sprekers

Tijd: 20:00 uur (19:30 is er koffie)

Per openbaar vervoer:
Trein naar Delft Centraal, bus lijn 129

Per auto:
Afslag Delft-Zuid, richting TU-wijk. Eind afrit rechtsaf, Schoemakerstraat. Tweede weg links, Stieltjesweg. Aan eind rechtsaf en direct weer rechtsaf ligt het parkeerterrein van Technische Natuurkunde.

Contactpersoon
Peter Swarte, zie bestuur.


Samenvatting

Bij de toepassing van geluidssystemen spelen de omgevingsfactoren en de aan deze systemen inherente factoren een dominante rol. Deze factoren bepalen in hoge mate de performance van een geluidssysteem. Vanavond komen de metingen van genoemde factoren aan de orde en wordt u hierover bijgepraat door de twee onderstaande sprekers.

De eerste spreker is Diemer de Vries van de sectie Akoestische Beeldvorming en Geluidbeheersing van de TU Delft met zijn voordracht Het hoe en waarom van pulsresponsies.

Samenvatting: De signaaltheorie leert ons dat de eigenschappen in het tijddomein van de signaaloverdracht in een passief, lineair systeem volledig worden beschreven door de pulsresponsie. Dat is het 'antwoord' van het systeem op een puls, uitgezonden op een zekere bronpositie, dat geregistreerd wordt op een andere positie. Zo'n responsie bestaat uit het directe geluid en reflecties daarvan, uitgezet als functie van de tijd. Systemen die in audio-context vaak op deze manier worden gekarakteriseerd zijn luidsprekers en ruimten waarin muziek wordt gemaakt en/of beluisterd. Uit de pulsresponsie kunnen allerlei getalmaten worden afgeleid die de akoestische kwaliteit van de luidspreker of de ruimte bepalen. Een complicatie is dat een echte puls &endash; een oneindig kort signaal &endash; alleen in theorie bestaat. In de praktijk kunnen alleen benaderingen worden gemaakt in de vorm van kortdurende, 'pulsachtige' signalen. Omdat hiermee in een zaal vaak niet voldoende signaalsterkte voor een geslaagde meting kan worden bereikt zonder de geluidbron schade te berokkenen worden vaak andere signalen zoals een zwiep of digitale ruis gebruikt, die vervolgens door deconvolutie uit het meetresultaat moeten worden verwijderd om weer een pulsresponsie op te leveren. Een enkele pulsresponsie, gemeten in een zaal, is vaak moeilijk te interpreteren. Wanneer langs een array van microfoonposities wordt gemeten wordt de ruimtelijke samenhang van de pulsresponsies duidelijk en de interpretatie zeer veel gemakkelijker.

De tweede spreker van deze avond is Constant Hak van de Capaciteitsgroep FAGO, Laboratorium voor Akoestiek, Technische Universiteit Eindhoven. Zijn voordracht heet Toepassingen van impulsresponsies in de akoestiek.

Samenvatting: De impulsresponsie vormt een zeer geschikte representatie van een akoestisch systeem als het gaat om meting, opslag en naslag. Tegenwoordig kunnen impulsresponsies in het frequentiegebied van 20 Hz tot 20 kHz met een standaard PC en besturingssysteem, direct of via deconvolutie, eenvoudig worden bepaald. Files in het wereldwijd gebruikte wav-formaat bieden de mogelijkheid om meetcondities bij de impulsresponsies op te slaan. Omdat met een set impulsresponsies alle systeemeigenschappen kunnen worden vastgelegd, is het mogelijk om achteraf nader onderzoek te verrichten, bijvoorbeeld naar aanleiding van nieuwe theorieën of inzichten (vergelijk de DNA-bank, die door voortschrijdend inzicht steeds opnieuw wordt geraadpleegd).

Er zijn zeer veel akoestische parameters die uit impulsresponsies kunnen worden afgeleid. Hierbij kan worden gedacht aan bouwakoestische parameters die betrekking hebben op geluidsisolatie en geluidsabsorptie, zaalakoestische parameters die betrekking hebben op muziek- en spraakoverdracht, en elektroakoestische parameters die betrekking hebben op het gedrag en de eigenschappen van luidsprekers en luidsprekersystemen in ruimten.